Τελικά αποτελέσματα της Δράσης Β1: Επικαιροποίηση στοιχείων και ανάπτυξη ενός μηχανισμού Ενεργής Πληροφόρησης για το Δίκτυο NATURA 2000 στην Κρήτη

Ο σκοπός της Δράσης Β1 υπήρξε η συλλογή και επικαιροποίηση των υπαρχόντων πληροφοριών σχετικά με τις περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη, δημιουργώντας ένα πλαίσιο που θα συνδέει την οικολογία με την οικονομία των περιοχών αυτών.

Τα βήματα που ακολουθήθηκαν για την εφαρμογή της Δράσης Β1 ήταν τα ακόλουθα:

• Ανασκόπηση του θεσμικού καθεστώτος για την προστασία της φύσης στην Ελλάδα.
• Περιγραφή των δημόσιων υπηρεσιών και του ρόλου που αυτές έχουν στην προστασία, διαχείριση και ανάπτυξη των περιοχών NATURA.
• Σύνταξη ενός καταλόγου και βάσης δεδομένων και πληροφοριών που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από έρευνες και μελέτες που αφορούν τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων.
• Περιγραφή και εφαρμογή ενός μεθοδολογικού πλαισίου που θα συνδέει την οικολογία με κοινο-οικονομικούς δείκτες για τις περιοχές NATURA της Κρήτης.
• Παραγωγή πληροφοριών υπό τη μορφή χαρτών και γραφημάτων.
• Περιγραφή των πιο σημαντικών υπηρεσιών που προσφέρουν τα οικοσυστήματα στη μεγαλύτερη, ορεινή περιοχή του Δικτύου στην Κρήτη – τον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς.

Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα Ενεργής Πληροφόρησης δεδομένων και πληροφοριών για τις Υπηρεσίες των Οικοσυστημάτων που συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων: 1) χάρτες κάλυψης γης, 2) χάρτες γεωικανότητας (εδαφολογικές, γεωλογικές φυσιογραφικές κ.ά. πληροφορίες), 3) χάρτες με τη χωρική κατανομή ειδών και των οικοτόπων του άρθρου 17 της Οδηγίας για τους οικοτόπους της ΕΕ (Habitats Directive), 4) χάρτης των οικοσυστημάτων της Κρήτης σε 2 κλίμακες (MAES), 5) σύγχρονες (2016) δορυφορικές εικόνες μεσαίας ευκρίνειας (5 μέτρων) για την παρακολούθηση της βλάστησης, 6) οι διοικητικές διαιρέσεις τις Κρήτης καθώς και άλλοι θεματικοί χάρτες (οδικό δίκτυο, δρόμοι κ.λπ.).

Επιπλέον στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα (2010) στατιστικά δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ για την αγροτική παραγωγή της Κρήτης και δεδομένα πληθυσμιακά και στατιστικά (2011) για την απασχόληση σε επίπεδο Τοπική Κοινότητας (ΤΚ). Τα δεδομένα αυτά αναλύθηκαν και έδωσαν μια εικόνα του ποσοστού των υπηρεσιών αυτών που παράγονται στις περιοχές εντός ή κοντά στις περιοχές NATURA της Κρήτης επί του συνόλου της περιφέρειας, καθώς και του πληθυσμού και της απασχόλησης. Αυτά «γεωγραφικοποιήθηκαν» και κατασκευάστηκαν χάρτες δίνοντας την δυνατότητα σύγκρισης των ΤΚ μέσα ή κοντά στις περιοχές NATURA της Κρήτης με το σύνολο της Κρήτης. 

Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν αυξημένη αγροτική παραγωγή εντός ή κοντά στις περιοχές NATURA. Ξεχωρίζει η παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ μόλις το 7% του πληθυσμού της Κρήτης κατοικεί σε περιοχές NATURA, η παραγωγή π.χ. μελισσοκομικών προϊόντων σ’ αυτές, αγγίζει το 70%. Τα ίδια ποσοστά εμφανίζονται και στην παραγωγή γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, ενώ η παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος κυμαίνεται μεταξύ 62 και 66%. Σε ότι αφορά την απασχόληση, το 63% του πληθυσμού στις περιοχές εντός ή κοντά στις περιοχές NATURA είναι ανενεργός έναντι 56% στις υπόλοιπες. Το 35,7% του ενεργού πληθυσμού εντός ή κοντά σε περιοχές NATURA εργάζεται στον πρωτογενή τομέα σε αντίθεση με το 10,8% στις υπόλοιπες περιοχές.

Σε ότι αφορά στην πιλοτική μελέτη της Δράσης Β1 επιλέχθηκε η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς, καθώς είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη περιοχή του Δικτύου NATURA από πλευράς διακρίσεων για το φυσικό περιβάλλον αλλά και υπηρεσιών των οικοσυστημάτων. Δυο από τις υπηρεσίες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές και αναλύθηκαν περεταίρω: α) ο ρόλος των Λευκών Ορέων ως υδατοσυλλέκτης που τροφοδοτεί με νερό τα ποτάμια, τις πηγές και τους υπόγειους υδροφόρους της δυτικής Κρήτης και β) η προσέλκυση πλήθους επισκεπτών από όλο τον κόσμο οι όποιοι ενισχύουν καθοριστικά την οικονομία της περιοχής. Από την ανάλυση των δεδομένων της πλατφόρμας Ενεργούς Πληροφόρησης προέκυψε ότι τα Λευκά Όρη τροφοδοτούν τους ποταμούς της δυτικής Κρήτης, τα μεγαλύτερα συστήματα πηγών και τους υπόγειους υδροφορείς του νομού Χανίων καθιστώντας τους πλεονασματικούς. Σε ότι αφορά την επισκεψιμότητα του φαραγγιού της Σαμαριάς από έρευνα που είχε γίνει στην περιοχή για το έτος 2013 εκτιμάται ότι οι επισκέπτες που έρχονται εξαιτίας του φαραγγιού στην περιοχή προσφέρουν γύρω στα 3.425.000 € στην τοπική οικονομία και 5.800.000 € για το σύνολο του νομού, ενώ με χρήση πολλαπλασιαστή της οικονομικής δραστηριότητας το ποσό ανέρχεται σε 6.550.000 € και 11.100.000€ αντίστοιχα – μόνο λόγω της επίσκεψης στον Εθνικό Δρυμό.

Φωτογραφία: Εκπαιδευτική εκδρομή στο φαράγγι της Σαμαριάς με φόντο τα Λευκά Όρη, Απόστολος Τριχάς, ΜΦΙΚ