GR4330004 - Πρασσανό φαράγγι - Πατσός - Σφακόρυακο ρέμα - Παραλία Ρεθύμνου και εκβολή Γεροπόταμου, Ακρ. Λιανός Κάβος - Περιβόλια
Χάρτης
Φωτογραφίες της περιοχής
Ποιότητα
Η περιοχή βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Κρήτης, στα νοτιοανατολικά της πόλης του Ρεθύμνου. Περιλαμβάνει το ρέμα Σφακόρυακο και τον Γεροπόταμο, τους παραπόταμους και τις κοιλάδες τους, το φαράγγι των Πρασσιών (Πρασιανό) και του Αγίου Αντωνίου ή Πατσού. Περιβάλλεται από αρκετούς λόφους και χαμηλά βουνά, ειδικότερα την Αγκάλη, το Σωρό, το Αγκάθι, τη Βενή Κορυφή, την Κορυφή Μαύρου και του Γάσπαρη. Το παράκτιο μέρος της αρχίζει στα 3 χιλιόμετρα ανατολικά από το Ρέθυμνο και εκτείνεται ως το ακρωτήριο Κάβο Λιανός, περιλαμβάνοντας θαλάσσια ζώνη που ορίζεται υποθαλάσσια στα 50 μ. βάθος (ζώνη Ποσειδωνίας). Τελικώς, περιλαμβάνει το μικρό υγροτοπικό σύστημα του Γεροποτάμου, μια στενή ζώνη από το ακρωτήρι Λιανός προς το εσωτερικό. Χαρακτηρίζεται από διάφορους τύπους βλάστησης που αλλάζουν από το ένα μέρος στο άλλο. Η τρωτότητα των οικοτόπων ποικίλει, καθώς οι περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι περιορισμένες στη θαλάσσια ζώνη. Οι συστάδες πρίνων και τα φρύγανα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της χερσαίας ζώνης της. Άλλη χαρακτηριστική βλάστηση είναι οι συστάδες ελιάς-χαρουπιάς στο βορειοδυτικό μέρος, ένα δάσος βελανιδιάς Quercus ilex στην είσοδο του φαραγγιού του Πατσού και μια στοά από ιτιές στην κοίτη του ρέματος Σφακόρυακο. Παρόχθια βλάστηση με κοινά πολυετή ή μονοετή (βλάστηση μεσογειακών ποταμών περιοδικής ροής με στρώμα χαλικιών, συνήθως κροκάλες, είδος οικοτόπου που δεν περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι) καλύπτει τις κοίτες των ρεμάτων και του ποταμού.
Οι κύριες ανθρώπινες δραστηριότητες στην ενδοχώρα είναι αγροτικές. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις βρίσκονται κυρίως γύρω από τους οικισμούς και την κοιλάδα. Στην παράκτια ζώνη είναι έντονη η τουριστική δραστηριότητα. Η περιοχή συνδυάζει την οικολογική σπουδαιότητα με την αρχαιολογική, ιστορική και αισθητική αξία.
Η τουριστική ανάπτυξη έχει ήδη επηρεάσει σοβαρά τις παραλίες όπου ωοτοκεί η Θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta). Η κατασκευή νέων ξενοδοχειακών μονάδων, κέντρων διασκέδασης και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες στην παραλία θα πρέπει να τεθούν υπό έλεγχο. Η υπερβόσκηση, που σε μερικές περιπτώσεις συνοδεύεται από φωτιά, μπορεί να αποτελέσει αιτία διάβρωσης, υποβάθμισης της μακκίας βλάστησης και των οικοτόπων γενικότερα. Η επεκτεινόμενη χρήση του νερού για άρδευση και ύδρευση στην τουριστική περιοχή μπορεί να περιορίσει την παροχή νερού στο Σφακορύακο και τον Γεροπόταμο, επηρεάζοντας τα συστήματα των υγροτόπων. Το ψάρεμα με δυναμίτη προκαλεί σοβαρή ζημιά στο βιοτικό τμήμα της θαλάσσιας περιοχής.
Άλλα χαρακτηριστικά
Η σημασία της περιοχής έγκειται κυρίως στην ποικιλία των χερσαίων και θαλάσσιων βιοτόπων, που στηρίζουν τη σημαντικότατη βιοποικιλότητά της. Μακκί από πρίνους και φρύγανα καλύπτουν το μεγαλύτερο χερσαίο τμήμα της περιοχής. Χαρακτηριστικοί τύποι βλάστησης είναι τα μακκί με αγριελιές και χαρουπιές (Oleo-Ceratonion) στο βορειοδυτικό τμήμα, ένα δάσος με αριές (Quercus ilex) στην είσοδο του φαραγγιού του Πατσού, και οι συστάδες με ιτιές στις όχθες του Σφακορύακου. Οι συστάδες πρίνων στο νότιο μέρος της περιοχής βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης σε σχέση με άλλες στην Κρήτη. Παρόχθια βλάστηση έχουμε κατά μήκος των ρεμάτων και των ποταμών, ενώ οι κάθετες ορθοπλαγιές των φαραγγιών φιλοξενούν μεγάλο αριθμό χασμόφυτων.
Η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus) έχει αναφερθεί στην παράκτια ζώνη μεταξύ της παραλίας της Σκαλέτας και της εκβολής του Γεροπόταμου. Η θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta) αναπαράγεται στην παραλία του Ρεθύμνου (μεταξύ Περιβολίων και Σκαλέτας), που θεωρείται ως μία από τις τρεις σπουδαιότερες θέσεις αναπαραγωγής της στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο. Το Πρασανό φαράγγι και η γύρω περιοχή έχουν αναγνωριστεί ως ένας πολύ καλός βιότοπος για τα ερπετά. Η ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata) εντοπίζεται σε ικανοποιητικούς αριθμούς στον υγρότοπο του Γεροπόταμου. Το σπιτόφιδο (Zamenis situla) που εμφανίζεται στην περιοχή είναι σπάνιο και προστατευόμενο. Ο φρύνος (Βufotes viridis) είναι αρκετά κοινός, ενώ ο δενδροβάτραχος (Hyla arborea kretensis) είναι ένα αρκετά σπάνιο ενδημικό είδος της Κρήτης. Όλα τα θηλαστικά που ενδιαιτούν στην περιοχή είναι προστατευόμενα. Στην περιοχή έχουν αναφερθεί δύο κινδυνεύοντα είδη νυχτερίδων κοντά στους Μύλους, και η ενδημική ακρίδα, ο τρωγλόφιλος (Troglophyllus spinulosus). Τα μαλάκια της περιοχής είναι πολύ ενδιαφέροντα. Σε αυτά περιλαμβάνονται κρητικά ενδημικά είδη σαλιγκαριών, όπως Lindholmiola barbata και Metafruticicola noverca.
Το Πρασανό φαράγγι αποτελεί σημαντική τοποθεσία για την αναπαραγωγή αρπακτικών πτηνών όπως οι γύπες (Gyps fulvus), οι οποίοι διατηρούν μιαν ευάριθμη αποικία στο φαράγγι, και ο σπιζαετός (Aquila fasciata). Ο υγρότοπος του Γεροπόταμου είναι πολύ σημαντική περιοχή για τα χαραδριόμορφα, τους ερωδιούς, τους μελισσοφάγους (συγκροτούν μια μεγάλη αποικία κοντά στον υγρότοπο) και πολλά στρουθιόμορφα. Στις βοσκημένες πλαγιές της περιοχής απαντάται σημαντικός πληθυσμός βλαχοτσίχλονων.
Τεκμηρίωση
1) Kypriotakis Z. Unpublished data.
2) Margaritoulis D. & M. Dretakis. 1991. Determination of nesting habitats of Caretta caretta in Greece. Final report to the EEC, October 1991.
3) Patras University - Ministry of Environment, Physical Planning and Public Works. 1988. (Work Team: Economidou E. et al) Entopismos kai meleti ton ygroviotopon kai allon simantikon gia tin ornithopanida viotopon tis Kritis (Localization and study of wetlands and of other important for the birdfauna biotopes of Crete). Final report, Vol. 1, Patra. p. 384.
4) Paragamian K. Unpublished data.
5) Sea Turtle Protection Society of Greece. Unpublished data.
6) Vardinoyannis K., 1994. Biogeografia ton cherseon malakion sto notio nisiotiko aigaiako toxo (Biogeography of land snails in the south Aegean arc). Ph.D. Thesis, Univerity of Athens.
7) Georghiou K. 1995. Checklist of Endemic, Rare and Threatened Plants of Greece. Draft. University of Athens. (3.3, 3.4, 4.2)
8) Morgan V & C. Leon. 1992. Datasheets of Flora species for revision of Appendix I of the Bern Convention. Volume IV. endemic taxa of Cyprus, Greece and Turkey Nature and environment. Nature and Envrionment. No 63 p. 106. Council of Europe, Publishing and Documentaion Service, Strasbourg. (3.2.g.)
9) Grimmet R.F.A. & T.A. Jones. 1989. The Important Bird Areas in Europe. ICBP Technical Publication No. 9, p. 906. (3.2. a).
10) [CORINE BIOTOPES] (3.2. a, b).
Αναφορά: Natura 2000 φόρμα δεδομένων (αγγλικά), έκδοση βάσης 7 Φεβ 2014