GR4320002 - Δίκτη: οροπέδιο Λασιθίου, Καθαρό, Σελένα, Σελάκανο, Χαλασμένη Κορυφή
Χάρτης
Φωτογραφίες της περιοχής
Ποιότητα
Η οροσειρά της Δίκτης, με υψηλότερη κορυφή το Σπαθί (2.148 μ.), είναι ένας από τους τρεις κύριους ορεινούς όγκους της Κρήτης. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νησιού και εκτείνεται στις Περιφερειακές Ενότητες Ηρακλείου και Λασιθίου. H προστατευόμενη περιοχή περιλαμβάνει τα βουνά Δίκτη, Σελάκανο, Καθαρό και Σελένα, τα οποία με τη σειρά τους περιβάλλουν το οροπέδιο Λασιθίου (στα 800 μ.), το μεγαλύτερο οροπέδιο της Κρήτης. Στη βορειοανατολική ημιορεινή πλευρά της οροσειράς βρίσκεται τo φαράγγι Σεληνάρι, ενώ στη νότια πλευρά της Δίκτης, πίσω από τις κορυφές Λάζαρος, Σπαθί και Αφέντης, βρίσκονται τα οροπέδια Καθαρό και Ομαλός της Βιάννου. Οροπέδια, δολίνες, απότομες κορυφές, φαράγγια, χείμαρροι και μεγάλος αριθμός εγκοίλων αναπτύσσονται στο έντονα καρστικοποιημένο ασβεστολιθικό υπόβαθρο της οροσειράς.
Το οροπέδιο Λασιθίου κατοικείται και φιλοξενεί 18 χωριά, τα οποία διοικητικά ανήκουν στον Δήμο Οροπεδίου Λασιθίου. Σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο της περιοχής είναι το σπήλαιο Δικταίο Άντρο στο χωριό Ψυχρό, το οποίο παρουσιάζει υψηλή επισκεψιμότητα. Η περιοχή είναι ορεινή, με ανεπτυγμένο οδικό και οικιστικό δίκτυο. Οι χρήσεις γης περιλαμβάνουν κτηνοτροφία, αγροτικές καλλιέργειες και έντονες τουριστικές δραστηριότητες. Το οροπέδιο περιλαμβάνει πολλές αρχαιολογικές θέσεις και ένα παλαιό Ενετικό στραγγιστικό σύστημα καναλιών, όπως και εκατοντάδες αιολικά πηγάδια, που συνθέτουν ένα τοπίο υψηλής αισθητικής αξίας. Καλλιεργείται εντατικά, τόσο με κηπευτικά όσο και με δενδρώδεις καλλιέργειες, ενώ υπάρχει και έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα.
Υπάρχει μια εύθραυστη οικολογική ισορροπία στα ημι-φυσικά οικοσυστήματα που κινδυνεύουν λόγω της υπερβόσκησης, των πυρκαγιών και των τουριστικών δραστηριοτήτων (μεγάλο κυκλοφοριακό φορτίο). Το έδαφος στις απότομες πλαγιές της Δίκτης κινδυνεύει από διάβρωση εξαιτίας της υποβάθμισης της σταθεροποιητικής βλάστησης από την υπερβόσκηση, που σε μερικές περιπτώσεις συνδυάζεται με φωτιά. Η υψηλή τουριστική κίνηση έχει αρνητικές επιπτώσεις στο σπήλαιο του Δικταίου Άντρου. Η συστηματική χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στις καλλιεργούμενες εκτάσεις του οροπεδίου Λασιθίου ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, ο οποίος επίσης ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά από την κατασκευή του παρακείμενου φράγματος στον ποταμό Αποσελέμη. Τέλος, κύριες περιβαλλοντικές απειλές αποτελούν το παράνομο κυνήγι και η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων.
Άλλα χαρακτηριστικά
Η οικολογική σημασία της περιοχής οφείλεται στη μεγάλη ποικιλία οικοτόπων (οι περισσότεροι καλά διατηρημένοι), στην πυκνή δασική βλάστηση και μακκί, ενώ φιλοξενούνται χαρακτηριστικά ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας της Κρήτης και της Ελλάδας γενικότερα.
Αρκετά από τα είδη χλωρίδας που καταγράφονται στη Δίκτη είναι στενοενδημικά και βρίσκονται αποκλειστικά στα βουνά της περιοχής (π.χ. Alyssum lasithicum, Cirsium creticum subsp. dictaeum, Galium incanum subsp. creticum). Επίσης, στην περιοχή απαντάται παρόχθια βλάστηση με κοινά πολυετή και μονοετή φυτά (τυπική βλάστηση των μεσογειακών ποταμών με μόνιμη ροή), πευκοδάση (Pinus brutia), δάση με πρίνους (Quercus coccifera), αλλά και δάσος με αριές (Quercus ilex), το οποίο είναι ένα από τα ελάχιστα μεγάλα δάση αριάς που απέμειναν στην Κρήτη (καταλαμβάνει περίπου 700 εκτάρια).
Η πανίδα της περιοχής περιλαμβάνει ενδημικά και σπάνια είδη, όπως το πολύ σπάνιο σαλιγκάρι Helicodonta wilheminae, τον δενδροβάτραχο (Hyla arborea kretensis) και τον ενδημικό κρητικό αγριόγατο (Felis silvestris cretensis). Το Oxychilus amaltheae είναι στενοενδημικό σαλιγκάρι που βρίσκεται αποκλειστικά στο σπήλαιο του Δικταίου Άντρου και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της εξαφάνισης.
Τα ενδιαιτήματα της περιοχής θεωρούνται κεφαλαιώδους σημασίας για πλήθος προστατευόμενων αρπακτικών, που είτε φωλιάζουν στην περιοχή, όπως ο γυπαετός (Gypaetus barbatus), το όρνιο (Gyps fulvus), ο χρυσαετός (Aquila chrysaetos), ο πετρίτης (Falco peregrinus), το χρυσογέρακο (Falco biarmicus) και η κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax), είτε έχουν σποραδική εμφάνιση. Παρουσία έχουν επίσης ο γερακαετός (Hieraaetus pennatus) και ο σπιζαετός (Aquila fasciata), ενώ την ορνιθοπανίδα συμπληρώνουν κορυδαλλοί, κελάδες, κότσυφες, τσίχλες, κεφαλάδες, τσιροβάκοι και άλλα είδη των μεσογειακών θαμνώνων και των δασικών οικοσυστημάτων.
Τεκμηρίωση
1) Bate D.. 1905. On the mammals of Crete. Ibis 103a: 503-514.
2) Fillipakis M. 1992. General plan forestry development of Lasithi district. Forestry Division of Lasithi District, p. 110. (in greek).
3) Greuter W. 1973. Additions to the flora of Crete, 1938-1972. Annls Mus. Goulsndris 1: 15-83.
4) Greuter W, U. Matthas & H. Risse. 1984. Additions to the flora of Crete, 1973-1983. I. Widenowia 14: 27-36.
5) Greuter W, U. Matthas & H. Risse. 1984. Additions to the flora of Crete, 1973-1983. II. Widenowia 14: 269-297. 6) Greuter W, U. Matthas & H. Risse. 1985. Additions to the flora of Crete, 1973-1983. III. Widenowia 14: 23-60.
7) Kypriotakis Z. & G. Tsiourlis. Vegetation map of Crete. Unpublished data.
8) Kypriotakis Z. Unpublished data.
9) Laurita Longo F. 1967. First study of management of mountain Dikti (island of Crete). Ministry of Agriculture, p. 250. (in greek).
10) Miller. 1910.
11) Ondrias. 1965. (Archives of the Hellenic Zoological Society, Legakis).
12) Platakis E. 1973. Caves and other karstic formations of Crete. Vol. 1, p. 414.
13) Platakis E. 1973. Caves and other karstic formations of Crete. Vol. 2, p. 275.
14) Paragkamian K. Unpublished data.
15) Rackham O., A.D. Grove & J.A. Moody (eds). 1990. Petromarula 1: Stability and change in the Cretan landscape. Corpus Christi College, Cambridge, Great Britain, p. 88.
16) Sowig, P. 1985. Beitrage zur Kenntnis der Verbeitung und Okologie der Amphibian und Reptilien Kretas. Salamandra 21(4): 252-262.
17) Egli B.R. 1991. The special flora, ecological and edaphic conditions of dolines in the mountains of Crete. Bot. Chron. 10:325-335.
18) Strid A. 1986 Mountain Flora of Greece. Vol 1. Cambridge University Press. p. 822.
19) Strid A. & Kit Tan. 1991. Mountain Flora of Greece. Vol 2. Edinburgh University Press. p. 974.
20) Turland N.J., Chilton L., Press J.R. 1993. Flora of the Cretan area. London: HMSO.
21) Tutin T.G. 1964-1978. Flora Europea. Cambridge University Press. 5
22) Vardinoyannis K. 1994. Biogeografia ton chersaion malakion sto notio nisiotiko Aigaiako toxo (Biogeography of land snails in the south Aegean island arc). Ph.D. Thesis. Athens University.
23) Wettestein O, Herpetologia aegea. Sber. Osterr. Akad. Wiss. Math.-Naturw. Kl. Abt. 1, Wien 162 (9/10): 651-883.
24) Zaffran J. 1990. Contributions a la flore et la vegetation de la Grete. Universite de Provence, p. 650.
25) Zacharis A. 1977. Forests of Crete. Apo tin Archaiotita os Simera (From Antiquity to Today). Ministry of Agriculture - General Forestry Division, p. 146.
26) Zohary M. & G. Orshan. 1965. An outline of the Geobotany of Crete. Israel Journ. Bot. 14: 1-49.
27) Kypriotakis Z. Plants of Crete. Unpublished Data.
28) Matthas U. 1991. Phytogeographical and taxonomic problems of the deciduous oaks of Crete. Bot. Chron. 10:635-640.
29) Georghiou K. 1995. Checklist of Endemic, Rare and Threatened Plants of Greece. Draft. University of Athens. (3.3, 3.4, 4.2)
30) Morgan V & C. Leon. 1992. Datasheets of Flora species for revision of Appendix I of the Bern Convention. Volume IV. endemic taxa of Cyprus, Greece and Turkey Nature and environment. Nature and Envrionment. No 63 p. 106. Council of Europe, Publishing and Documentaion Service, Strasbourg. (3.2.g.)
Αναφορά: Natura 2000 φόρμα δεδομένων (αγγλικά), έκδοση βάσης 7 Φεβ 2014